(1972-1991 йилларда Советобод) Андижон вилоятидаги шахар бўлиб, Қорадарёнинг ўнг сохилида, вилоятнинг шарқида жойлашган. Вилоят марказидан 80 км. Майдони 0,02 минг кв. км. Ахолиси 36,6 минг киши. 1 та қишлоқ фуқаролар йиғини, 11 та махалла мавжуд.

Қўқон хонлиги даврида бу худуд “Бешкапа” деб юритилган. Махаллий ривоятга кўра, Қўқон хонлари Хонобод атрофидаги тўқайзорларга келиб шикор уюштириб, дам олишни хуш кўрганлар. Шу боис бу худуд ободонлаштирилган. 1969 йил Қорадарёда Андижон сув омбори қурилишининг бошланиши билан Хонобод ахолиси кўпайган.

Андижон тумани

АНДИЖОН ТУМАНИ

Андижон шахрининг марказий қисмида жойлашган. 1926 йил 29 сентябрда ташкил этилган. Жалақудуқ, Хўжаобод, Асака, Олтинкўл, Балиқчи, Избоскан ва Пахтаобод туманлари билан чегарадош. Майдони 0,4 минг кв. км. Ахолиси 198,4 минг киши. Андижон туманида 1 та шахарча ва 9 та қишлоқ фуқаролар йиғини (Бўтақора, Ёрбоши, Кунжи, Найман, Орол, Оқёр, Хакан, Хартум, Харабек) бор. Маркази Куйганёр шахарчаси.

Табиати: Андижон тумани релефи пасттекксилик, қир ва адирлардан иборат. Шимолий-шарқида Андижон-Отчопар, Тешиктош адирлари ва Харабек, Бўтақора, Ёрбоши қирлари мавжуд. Иқлими кескин континентал. Июлнинг ўртача харорати 27,3, январники минус 3 даража. Вегетация даври 160-180 кун. Йилига ўртача 225 мм. ёғин тушади.

Туманнинг шимолий ва шимолий-шарқидан Қорадарё, Андижонсой оқиб ўтади. Совуқбулоқ булоғи, Усмон Юсупов номидаги Катта Фарғона канали, Қуйи Улуғнор канали, Куйганёр насос станцияси, Кўтарма насос станцияси, Чинобод, Асака ташламалари бор. Туман адир қисмининг тупроғи арзиқ, қолган ерларда бўз тупроқ. Бахорда адирлар эфемер ўсимликлар билан қопланади. Экин экилмайдиган ерларда шувоқ-шўра ўсади. Ёввойи хайвонлар кам учрайди. Судралувчилар, кемирувчилар, қушлар бор. Ахолисининг аксари қисми ўзбеклар; рус, тожик, уйғур, қирғиз ва бошқа миллат вакиллари хам бор, 1 кв.км.га 533 киши тўғри келади.

Асака тумани

АСАКА ТУМАНИ ҲАҚИДА

Андижон вилоятидаги туман. Вилоятнинг марказий қисмида жойлашган. 1926 йил 29 сентябрда ташкил қилинган (1962 йил 24 декабрда Мархамат тумани билан бирлаштирилган, 1970 йил 7 декабрда қайта тузилган). Андижон вилоятининг Шахрихон, Мархамат, Андижон, Хўжаобод туманлари ва Фарғона вилоятининг Ўува тумани билан чегарадош. Майдони 0,26 минг км2. Ахолиси 191,5 минг киши. Асака туманида 1 шахар (Асака) ва 8 қишлоқ фуқаролар йиғини (Зарбдор, Илғор, Кужган, Мустахкам, Ниёзботир, Ўзбекистон, Қадим, Қоратепа) бор.

Балиқчи тумани

БАЛИҚЧИ ТУМАНИ

Вилоятнинг шимолий-ғарбий қисмида жойлашган. 1926 й. 29 сентябрда ташкил этилган. Наманган вилоятининг Норин тумани ва Андижон вилоятининг Избоскан, Шахрихон, Олтинкўл, Бўз, Улуғнор туманлари билан чегарадош. Майдони 0,34 минг км2. Ахолиси 150,8 минг киши. Балиқчи туманида 9 қишлоқ фуқаролари йиғини (Алимбек, Балиқчи, Бўстон, Гулистон, Охунбобоев, Сиза, Хўжаобод, Эски Хаққулобод, Ўрмонбек) бор. Маркази — Балиқчи қишлоғи.

Табиати: Туман худуди текисликлардан иборат. Январнинг ўртача харорати минус 4 даража, июлники 26 даража. Йилига ўртача 195 -210 мм ёғин тушади. Вегетация даври 235 кун. Туман худудидан Ўорадарё, Мазғилсой, Чинободсой ва Катта Андижон канали оқиб ўтади. Тупроғи ўтлоқи бўз, кучсиз шўрланган тупроқ, ўсимликлардан шўра, шувоқ, момақаймоқ, қамиш, мингдевона, янтоқ, юлғун, оқбош, отқулоқ, қирқбўғин, ғумай, қўйпечак, ялпиз ўсади. Эчкемар, тошбақа, тулки, қуён, илон, калтакесак, қушлардан лайлак, ўрдак, чумчуқ, сўфитўрғай, қарға, мусича учрайди.

Ахолиси: асосан ўзбеклар; руслар, татарлар, тожиклар, уйғурлар ва бошқа миллат вакиллари яшайди. 1 км2 га 446 киши тўғри келади.

Булоқбоши тумани

БУЛОҚБОШИ ТУМАНИ ҲАҚИДА

Андижон вилоятидаги туман. Вилоятнингжанубида жойлашган. 1992 й. 3 апрелда ташкил этилган. Булоқбоши тумани шимол ва шарқда Андижон ва Хўжаобод туманлари, ғарбда Асака ва Мархамат туманлари, жануб ва жанубий-ғарбда Ўирғизистон Республикасининг Ўш вилояти Аравон тумани билан чегарадош. Майдони 0,2 минг км2. Ахолиси110 минг киши. Булоқбоши туманида 1 шахарча (Андижон), 5 қишлоқ фуқаролари йиғини (Булоқбоши, Найман, Ширмонбулоқ, Мояриқ, Кулла) бор. Маркази — Булоқбоши қишлоғи.

Табиати: Туман худуди тоғ ва тоғ олди текисликларидан иборат. Иклими кескин континентал. Январнинг ўртача хароратиминус 3,5 даража, июлники 26 даража. Йилига 180—190 мм ёғин тушади. Вегетация даври 230 кун. Туман худудидан Жанубий Фарғона канали, Аравонсой оқиб ўтади. Текисликлар бўз, қўнғир тупроклар, адирлар қумтош, мергел, лёсс ва чақиртошлар билан қопланган. Ёввойи ўсимликлардан шўра, шувоқ, момақаймоқ. ялпиз, қамиш, бангидевона, янтоқ, отқулоқ, юлғун, ажриқ, қирқбўғин, ғумай, қўйпичан, кўзтикан ўсади. Эчкемар, қашқалдоқ, тошбақа, жайрон, тулки, илон, калтакесак, типратикан; қушлардан каклик, бедана, лайлак, ёввойи ўрдак, сўфитўрғай, сассиқпопишак, қарға, зағизғон, майна, бойўғли, бургут ва бошқалар яшайди.

Ахолиси, асосан, ўзбеклар, шунингдек қирғиз, қозоқ, тожик, татар, рус ва бошқа миллат вакиллари хам яшайди. 1 км2 га 582 киши тўғри келади.

Бўстон тумани

БЎСТОН ТУМАНИ

Андижон вилоятидаги туман. 1950 йил 5 апрелда ташкил этилган. 1962 йил 24 декабрда Шахрихон туманига қўшиб юборилган. 1964 йил 31 декабрда қайта тузилган. Бўз тумани шимол, шимолий-ғарбда вилоятнинг Улуғнор тумани, шимолда Балиқчи тумани, шарқда Шахрихон тумани, жанубий-ғарбда Фарғона вилоятининг Ёзёвон тумани, жанубда Охунбобоев тумани, жанубий шарқда Қува тумани билан чегарадош. Майдони 0,20 минг км2. Ахолиси 54 мингдан зиёд киши. Бўз туманида 1 шахарча (Бўз) ва 3 та қишлоқ фуқаролар йиғини (Манноп Жалолов, Ховос, Холдевонбек) бор. Маркази – Бўз шахарчаси.

Табиати: Бўстон туманининг ер юзаси денгиз сатхидан 500 м баланликдаги тексиликдан иборат. Туман худудининг ғарбий қисмида кўчма қум тепалари кўп. Тепаликлар орасидаги пастлик жойларда баъзан ботқоқликлар учрайди. Туман худуди 3 массивга бўлинган:

1)Шарқий Ёзёвон массиви,

2) Катта Фарғона канали массиви,

3) Улуғнор массиви.

Иқлими кескин континентал. Январнинг ўртача харорати 0 даржаданминус 4 даражагача, июлники 24-28 даража. Йилига 200-300 мм ёғин тушади. Вегетация даври 210-220 кун. Туман хўжаликлари Катта Фарғона канали, Катта Андижон канали ва Шахрихонсойдан суғорилади. Ер ости сувлари юзада (баъзи жойларда 30-60 см) бўлганидан шўр ерлар кўп, қаттиқ арзиқлар (ганчсимон тупроқли ерлар) бор. Ўзлаштирилмаган ерларда шўрлар ер бетига чиқиб ётади. Айрим жойларда ботқоқликлар вужудга келган. Тупроқ таркиби қумлоқ, ярим қумлоқ ва қумсиз, чиринди миқдори 1,3-1,7 %. Шўрланмаган жойларда 0,04-0,6 сулфат ва хлорид кислота тузлари, шўрланган ерларда эса 1-1.2 % дан 3 % гача хар хил тузлар бор. Ёввойи ўсимликлардан янтоқ, шўра, ажриқ, курмак, ғумай, қамиш, юлғун ва бошқалар ўсади. Ёввоий хайвонлардан тулки, хар хил илонлар, сувсар, сув хавзаларида балиқлар яшайди.

Жалақудуқ тумани

ЖАЛАҚУДУҚ ТУМАНИ

1926 йил 29 сентябрда ташкил этилган (1962 йил 24 декабрда Хўжаобод тумани билан бирлаштирилган. 1973 йил 12 апрелда қайтта тузилди). Туман вилоятнинг Қўрғонтепа, Хўжаобод, Андижон туманлари хамда Қирғизистон Республикаси билан чегарадош. Майдони 0,37минг кв. км. Ахолиси 146,5 минг киши. Жалақудуқ туманида 1 та шахар (Охунбобоев), 1 та шахарча (Жанубий Оламушук), 8 та қишлоқ фуқаролар йиғини (Абдуллабий, Бештол, Ёрқишлоқ, Жалақудуқ, Колхозқишлоқ, Ойим, Тешиктош, Қатортол) бор. Маркази – Охунбобоев шахри. Жалақудуқ ва унга ёндош қишлоқлар ўрамида ёғингарчилик кўпроқ бўлганлигидан у ерлар илгари қамишзор, тўқайзор бўлган. Туман номи “желе” ёки “желак” сўзидан келиб чиққан деган ривоятлар бор: ўтмишда махаллий ахоли зовур, булоқ ва қудуқларга жела ташлаб балиқ овлаган экан. Жела қўйиладиган қудуқлар аста-секин “желақудуқ” деб аталадиган бўлганмиш. Кейинчалик бу ном талаффузда ўзгариб “жалақудуқ” ёки “жалолқудуқ” шаклида қишлоқ, сўнгра туманга ном бўлиб қолган дейилади.

Табиати: Жалақудуқ тумани вилоятнинг шимолий-шарқида жойлашган. Релефи пасттеккислик, қир ва адирлардан иборат. Иқлими кескин континентал. Июлнинг ўртача харорати 27, январники минус 3 даража. Вегетация даври 160-180 кун. Йилига ўртача 250 мм ёғин тушади. Туман худудидан Андижонсой (3,5 км), Шахрихонсой, Савай каналлари, Ўорадарё оқиб ўтади. Туман ерлари оч тусли ўтлоқи бўз тупроқдан иборат. Адирларда эфемер ўсимликлар, экин экилмайдиган ерларда шувоқ-шўра ўсади.

Ахолиси: асосан ўзбеклар. Ахолининг ўртача зичлиги 1 кв. км га 397 киши тўғри келади. Жалақудуқ тумани худудида 11 та археологик тепалик, 5 та меъморий ёдгорлик сақланиб қолган. Далварзин тепа, Қоратепа, Эшонота ва Қиличмозор тепаликлари энг қадмий археологик ёдгорликлар, Тошмасжид эса миллий меъморлик намунасидир. Фарғоналиклар 8 аср бошида Фарғона водийсига бостириб келган Қутайба ибн Муслим бошлилигидаги араб қўшинларига қаттиқ қаршилик кўрсатганлар. Қутайба янги сайланган халифа Сулаймонга бўйсунишдан бош тортганлиги учун хос аскарлари томонидан 715 йилди хозирги Жалақудуқ тумани худудида ўлдирилган. Тарихчи Наршахийнинг ёзишича, Қутайбанинг қабри Кох қишлоғида. Бу қишлоқ ёнидаги қабристон “Работи сарханг” (хозирги “Мозорбува”) деб аталади.